Het bedrijfsleven als pinautomaat voor de staat?
De overheid gebruikt het bedrijfsleven als pinautomaat, klagen ondernemers graag. De denkwereld die daarachter schuilt is dat het bedrijfsleven, de private sector, het geld moet verdienen dat de overheid uitgeeft. De publieke sector is een kostenpost die zwaar op de portemonnee van de ondernemer drukt. Daarom moet de overheid zo klein mogelijk zijn, en als het economisch minder gaat is de remedie: de overheid moet bezuinigen.
Dit idee is er zo diep ingehamerd dat ook linkse, progressieve politici het zijn gaan geloven. Vanaf begin jaren negentig is er een afbraakbeleid voor de overheid geweest: beperking en privatisering van overheidstaken, deregulering en liberalisering van de arbeidsmarkt en lastenverlichting voor ondernemers. Alles in de veronderstelling dat de private markt beter in staat is sociaaleconomische problemen op te lossen en zal zorgen voor meer economische groei.
Maar inmiddels vertonen publieke diensten als onderwijs, gezondheidszorg, politie, rechtspraak, huisvesting, defensie, Belastingdienst, UWV ernstige slijtage en falen ze voor een deel in de uitvoering van hun taken. Dat is merkbaar in elk domein van de samenleving, instortende kades, nalatige inspectiediensten, lange wachttijden bij de jeugdzorg.
Onderzoek naar de politiek van soberheid (‘austerity’) na de bankencrisis van 2008 toonde aan dat juist het beleid van bezuiniging de economische crisis die erop volgde heeft gecreëerd en verdiept.* Daardoor is de burger nu duizenden euro’s per jaar slechter af. Niettemin klinkt ook nu, na de val van kabinet Rutte IV, weer de bezuinigingsmantra vanuit diverse politieke partijen.
De publieke sector zorgt voor een florerende economie
Laten wij het eens omkeren. Stel dat de overheid geen kostenpost voor ondernemers is, maar de private sector juist afhankelijk is van een sterke publieke sector om economisch te floreren. Welke argumenten zijn daarvoor aan te voeren?
- Ondernemingen hebben overeenkomstenrecht nodig. De overheid regelt dat.
- Om tot onderlinge handel te komen hebben ondernemingen een algemeen geldig betaalmiddel nodig. De overheid voorziet daarin.
- Handel heeft regulering nodig. Eerlijke handelaren moeten er zeker van kunnen zijn dat oneerlijke handelaren niet de markt ondermijnen of zelfs kapot maken door het aanbieden van nepproducten, onveilige of gestolen waren of namaakproducten. De overheid zorgt daarvoor.
- Ondernemingen moeten goederen kunnen aan- en afvoeren. De overheid zorgt voor een veilige verkeersinfrastructuur.
Feitelijk is de werking van het marktsysteem in de basis geheel afhankelijk van de staat. Dat je rustig ergens een kopje koffie kunt bestellen en erop kunt vertrouwen dat dat geen kwaad kan, komt omdat de staat ervoor zorgt dat je dat veilig kunt kopen. En dat is dan nog maar een heel eenvoudig product. Maar de staat doet nog meer:
- De overheid regelt dat de werknemers die de ondernemer nodig heeft goed geschoold zijn door ons onderwijssysteem.
- De overheid zorgt dat de werknemers gezond aan het werk kunnen blijven door ons systeem van gezondheidszorg.
- Dankzij het sociaal vangnet van de overheid kunnen wij het risico nemen om voor maar één enkele werkgever te werken, die immers zomaar failliet kan gaan.
- De staat heeft met de AOW-uitkering de basale pensioenverplichting van de private sector overgenomen.
- En dankzij onderwijs-, sociale zorg- en jeugdzorgvoorzieningen en nog veel meer, kunnen wij rustig naar ons werk gaan terwijl de veiligheid van onze kinderen is verzorgd.
We kunnen rustig stellen dat de publieke dienstverlening van fundamenteel belang is voor het functioneren van de private sector. De overheid is geen kostenpost voor de ondernemer, maar voegt op zich waarde toe waarzonder de private sector niet kan bestaan. Het bedrijfsleven is niet een pinautomaat die gratis geld aan de overheid levert, bedrijven kunnen zonder overheid geen winst maken. Het betalen van belasting is gewoon een tegenprestatie voor de mogelijkheid die de staat aan ondernemingen biedt om te kunnen werken.
Als je alle argumenten overweegt, leunt de private sector zwaar op de overheid, in tegenstelling tot wat ondernemersorganisaties en (neo)liberale politici van rechts tot links zeggen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten